Yapay zeka arkasında insanın olduğu bir olgu: 11. Uluslararası İletişim Günleri yuvarlak masa toplantısı ile sona erdi

Prof. Dr. Nazife Güngör: “Asıl olan teknolojiden korkmak değil, teknolojiyle ilgili tartışmalarımızı aslında insan odaklı yapmak… Evet yapay zeka bir aygıt, başlı başına bir olgu lakin gerisinde insanın olduğu bir olgu."

Rektör Danışmanı Prof. Dr. Süleyman İrvan: “Veri denilen şey yalnızca dijital bilgilerden oluşmuyor.”

Doç. Dr. Gül Esra Atalay: “Platformlar, algoritmaları ve reklamlar konusunda şeffaflığa zorlanmalı.”

Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan: “Algoritmaların ‘tık’ tuzağı gazeteciliğin temel bedellerini dışlıyor.”

Doç. Dr. Can Ertuna: “Platformlarda patronsuz gazetecilik yapanlar işverenlerinin youtube üzere dijital platformlar olduğundan ve teknolojiye bağımlı olduklarından habersizler.” 

Bu yıl “Dijital Eşitsizlik ve Data Sömürgeciliği” ana temasıyla Üsküdar Üniversitesi’nce düzenlenen 11. Memleketler arası Bağlantı Günleri’nde 50 oturum gerçekleştirildi ve 250 bildiri sunuldu.

11. Milletlerarası İrtibat Günleri’nin 3. gününde çevrimiçi Yuvarlak Masa Oturumu gerçekleştirildi. Rektör Danışmanı Prof. Dr. Süleyman İrvan’ın moderatörlüğündeki oturumda Gazeteci Emre Kızılkaya, Gazeteci Füsun Nebil, Muharrir Ümit Alan, Koç Üniversitesi’nden Doç. Dr. Suncem Koçer, Bahçeşehir Üniversitesi’nden Doç. Dr. Can Ertuna, Üsküdar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, Gazeteci Dr. Sarphan Uzunoğlu ve Üsküdar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan yer aldı.

Prof. Dr. Nazife Güngör: "Yapay zeka, ardında insanın olduğu bir olgu"

Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nazife Güngör, gazetecilik alanında yapay zekanın kullanılmasını kıymetlendirerek, şunları söyledi:

"Beğensek de beğenmesek de sonuçta teknolojik gelişmeler devam ediyor. İnsanların her bir devri o devrin teknolojisiyle yoğruldu. Korkular, umutlar, olumlu-olumsuz bakış açıları daima birlikte ele alınır, tartışılır bu da çok olağan. Zira insan hayatına yeni bir aygıt dahil oluyor, elbette ki bunun birtakım dönüştürücü tesirleri oluyor. Bu dönüştürücü tesirleri şayet insanlık olarak yanlışsız yönlendirirsek insanlığa faydalı tesir yapar lakin şayet faydalı bir biçimde planlanmazsa elbette ki birtakım aksilikleri da ortaya çıkacaktır. Bir yandan da bu mevzuda gücü elinde bulunduran aktörler var. Onlar bu gücü devam ettirmek için bu aygıtları toplum faydasına değil kendi faydaları için kullanabiliyorlar. Asıl paradoks burada başlıyor.

Yapay zeka bir aygıt, kendi kendine zeki olan bir şey değil, insanların verdiği datalarla işleyişi operasyonel hale gelen bir şey. Ancak hangi bilgilerin verildiği, bu dataların nasıl bir orkestra oluşturduğu yahut oluşturmasının istendiğini sorgulamak gerekir.  Asıl olan teknolojiden korkmak değil, teknolojiyle ilgili tartışmalarımızı aslında insan odaklı yapmak… Evet yapay zeka bir aygıt, başlı başına bir olgu ancak ardında insanın olduğu bir olgu."

Prof. Dr. Nazife Güngör: " Bir tarafta etik, bir tarafta insan var"

Son vakitlerde entelektüel dünyada yeterli olmanın konuşulduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nazife Güngör, "Bir şey çok konuşuluyorsa orada bir sorun var demektir. Demek ki insanlık düzgün bir noktada değil, demek ki kötülüklerin hâkim olduğu bir noktaya yanlışsız gidiyor. Hepimiz aslında insanlık ismine dertlenmek, sorgulamak zorundayız. Yalnızca mesleksel manada bir şeyler değişmiyor, dünya çapında bir değişim var. Bu sempozyumun düzenlenmesi de bu yıl ki ana tema da bu gidişat ve teknolojinin hayatımıza entegre olmasıyla ilgili." dedi.

Yapay zeka konusunun müfredata girmesi gerektiğine de vurgu yapan Prof. Dr. Güngör, ancak bu derslerin gerektiği üzere verilmesinin kıymetli olduğunu söyledi. Prof. Dr. Nazife Güngör, kelamlarını şöyle sürdürdü:

"Hem büyük hem de çok değerli bir evre yaşıyoruz. Çok karışık alakalar, gelişmeler iç içe geçmişlikler yaşıyoruz. Bir tarafta işin etik yanı var, bir tarafta insan yanı var. Hem medyanın hem de biz akademisyenlerin vakit zaman bir ortaya gelip bunları sorgulamamız, masaya yatırmamız ve bütün dokularıyla ele almamız gerekiyor diye düşünüyorum."

Prof. Dr. İrvan: “Sahip olunan bilgilerin yüzde 90’ı analogdan oluşuyor”

Rektör Danışmanı Prof. Dr. Süleyman İrvan, dijital dönüşümde sürecin geliştiğini tabir ederek, “Veri denilen şey yalnızca dijital bilgilerden oluşmuyor. Sahip olunan bilgilerin yüzde 90’ı analogdan oluşuyor.” dedi.

Geleneksel basın ile okuyucu ortasındaki bağın koptuğunu lisana getiren Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Okurların haber tüketim alışkanlıkları değişti.” diye konuştu.  

Medya şirketleri yeni iş modelleri oluşturdu

Gazeteci Emre Kızılkaya, gazetecilikte dijitalleşmenin ülkelere nazaran değiştiğini lisana getirerek, Türkiye’de gazetelerin dijitalleşmesi ve haber sitelerinin kurulması süreci anlatarak, Facebook’un kurulması, Google’ın ve akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla medya şirketlerinin yeni iş modelleri oluşturma konusuna sürat verdiğini kaydetti.

Kızılkaya, gazetelerin dijital yayınlarını basılı yayından ayırdıklarını ve ‘com.tr’ uzantılı sitelere özerklik verdiklerini de söyledi.

“Politikacılar teknolojiden anlamıyor, yaşlı kalıyor”

Gazeteci Füsun Nebil, Türkiye’de klasik medyanın uzun müddet dijitali önemsemediğini belirterek, dünyada da durumun farklı olmadığını, klâsik medyanın dijitale güvenmediğini hatırlattı.

Nebil, Facebook, Google üzere platformlarının sonlarının olmadığını ve algoritmalarıyla politik olarak da halkları etkilediklerini kaydederek, Türkiye de dahil bütün ülkelerde siyasetçilerin teknolojiden anlamadığını, yaşlı kaldıklarını söyledi.

 “Zor bir devirdeyiz. Gazeteler ve gazeteciler 4. kuvvet ve demokrasinin bir bacağı.” diyen Füsun Nebil, gazetecileri ve bilgi bağımsızlığının halklar açısından değerli olduğunu vurguladı.

“Yapay zeka var olanı kopyalıyor. Bu gazetecilik açısından büyük bir tehdit.” diyen Nebil, bunları geliştirenleri denetleyenlerin olmadığını ve kuralsız bir gelişimin olduğunu kaydetti.

“Medyanın niş bir eser üretememe eksiği var”

Yazar Ümit Alan yaptığı konuşmada, Facebook, Youtube üzere platformların toplumsal ağ olmaktan yayıncı olmaya evrildiği süreci klasik medyanın atladığını lisana getirerek, platformların herkese özel bir kullanıcı kitlesi olan kendi niş eserini sunma fırsatı verdiğini anlattı.

Alan, dijital platformların hem yayıncı kuruluş olduğunu hem de yayıncı kuruluşların sorumluluklarını taşımadığını tabir ederek, “Medya hala klâsik bakıyor. Medyanın niş bir eser üretememe eksiği var. Z nesline yönelik haber üreten bir medya kuruluşu tecrübesi daha olmadı. Haber sitelerinin ismini kapatıp ürettikleri haberlere bakınca hangisi hangisi ayrılamıyor.” dedi.

Nitelikli gazetecilik ısrarının kazandıracağını da söyleyen Alan, yapay zeka ile işbirliğini erken öğrenenlerin yapay zekaya yenilmeyeceğini de lisana getirdi.

“Medyaya güvensizlik global bir mesele”

Koç Üniversitesi’nden Doç. Dr. Suncem Koçer, toplumda habere ve gazetelere yönelik güvensizlik olduğunu söz ederek, “Medyaya güvensizlik global bir sıkıntı. Medya en az güvenilen kurum durumunda. Kullanıcıların haberle ile bağı nasıl güzelleşecek bu kıymetli.” diye konuştu.

“Bağımsız gazetecilik yaptığını söyleyenler aslında platformların politik duruşlarına tabi…”

Bahçeşehir Üniversitesi’nden Doç. Dr. Can Ertuna, dijital platformlarda bağımsız gazetecilik yapanlara işaret ederek, “Platformlarda patronsuz gazetecilik yapanlar işverenlerinin youtube üzere dijital platformlar olduğundan ve teknolojiye bağımlı olduklarından habersizler. Teknolojik bağımlılık gazetecinin bağımsızlığını ve özerkliğini yitirmesine yol açıyor.” diye konuştu.

Doç. Dr. Can Ertuna, gazetecilerin donanım olarak platformlara bağımlı olduklarını da tabir ederek, bağımsız gazetecilik yaptığını söyleyenlerin aslında platformların politik duruşlarına tabi olduğunu da vurguladı.

Hassas gazetecilik dataları tüm dünya platformlarına açık…

Yapay zeka uygulamalarıyla daha da bağımlı olma durumunun kelam konusu olacağına dikkat çeken Doç. Dr. Can Ertuna, algoritmaların belirlediği bilgilerin kullanılması riski ile yapay zekanın yönlendirmesi riskine vurgu yaptı.

Doç. Dr. Can Ertuna, platformlar nedeniyle hassas gazetecilik bilgilerinin tüm dünya platformlarına açık hale geldiğini de söyledi.

Dijital platformlarla gazeteciliğin eşit ve adil şartlarda yapılması için temas kurulması gerektiğini tabir eden Doç. Dr. Can Ertuna, bu bahiste bir siyaset evrakı çıkarılması konusunun gündeme alınması gerektiğini de vurguladı.

Gazetecilik daima olarak ziyan görüyor

Üsküdar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, tematik gazetecilik konusunun öğrencilere anlatıldığını belirterek, Google ve Facebook üzere devasa yapıların hem kullanıcılarını hem de gazetecileri sıkıştırarak kendi çıkarlarına uygun olana nazaran hareket ettiğini anlattı.

“Sürekli olarak kendi çıkarları için haberciliği hiçe sayan devlerden bahsediyoruz. Haber diye bir şey de kalmayacak.” diyen Doç. Dr. Gül Esra Atalay, gazeteciliğin daima olarak ziyan gördüğünü, devletlerin gazeteciliğin geleceğine yönelik tedbirler almasına muhtaçlık olduğunu da vurguladı.

Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Platformlar algoritmaları ve reklamlar konusunda şeffaflığa zorlanmalı.” dedi.

“Z jenerasyonu hedeflenmesi gereken kuşak”

Gazeteci Dr. Sarphan Uzunoğlu, hedef kitle odaklı gazetelerin olmadığına dikkat çekerek, “Dijitalde gaye kitle temelli gazetecilik yapılmalı. Şu anda Z nesli hedeflenmesi gereken nesil. Hiçbir gazete bunu göremiyor. Z nesli hiçbir gazetenin amacında değil.” diye konuştu.

Dr. Sarphan Uzunoğlu, Z nesli ile bağ kurulmak isteniyorsa Netflix’in kullandığı lisana bakmak gerektiğini de lisana getirerek, Z neslinin 6 Şubat sarsıntısında haberlere dikkat ettiğini, artık de Filistin krizi nedeniyle Z neslinin yakalandığını söyledi.

“Algoritmalar nedeniyle bir nevi dijital sınıfsal ayrım oluştu”

Üsküdar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan, Google ile müzakere edebilecek medya şirketi ve devletlerin sayısının azlığına işaret ederek, “Google onların birçoklarından daha büyük. O nedenle kurallarına uyulması gerekiyor. Dijitalde ‘Googlearşi’ diye bir hiyerarşik sistem var. Tanınan olanın daha da tanınan olduğu, zenginin daha da çok zenginleştiği bir sistem bu.” dedi.

Algoritmalar nedeniyle bir nevi dijital sınıfsal ayrımın olduğunu da kaydeden Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan, algoritmaların ‘tık’ tuzağı gazeteciliğin temel kıymetlerini dışlıyor ve ‘aşinalık yanlılığı’nın da tanınan olanı beslediğini tabir etti.

Arama motorlarının algoritmalarına uygun üretilen içeriklerin çeşitliliği azalttığını da lisana getiren Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan, çeşitliliğin ziyan gördüğünü ve teknolojinin gazeteciliği olumsuz etkilediğini söyledi.

Yapay zekanın intihal riskini de taşıdığını kaydeden Doç. Dr. Bahar Muratoğlu Pehlivan, yapay zekanın bağlandığı yerde yanılgılı bilgiler olduğu için yanlışlı bilgiler ürettiğini de söz etti.

Kapanış oturumu

11. Milletlerarası İrtibat Günleri kapanış oturumunda Düzenleme Kurulu Lideri ve Rektör Danışmanı Prof. Dr. Süleyman İrvan ve Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nazife Güngör teşekkür konuşması yaptı.

Üç gün süren Bağlantı Günleri tertibinin başarılı bir biçimde gerçekleştiğini söz eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, "Çok sayıda akademisyen katıldı, öğrencilerimiz katıldı. Hem bu tertipte çalışan hem de oturumları takip eden öğrencilerimize çok teşekkür ediyorum. Hepimizin, öğretim üyesiyle öğrencisiyle birlikte başardığı bir tertip. Üsküdar Üniversitesi Rektörü başta olmak üzere bu sürece takviye veren herkese düzenleme kurulu lideri olarak teşekkür ediyorum." dedi.

“Yurtdışından gelen akademisyenler burada olmaktan ötürü memnunluk duyuyor”

Prof. Dr. Nazife Güngör, “Üsküdar Üniversitesi olarak bu yıl 11’ncisini gerçekleştirdiğimiz Ulusal Bağlantı Günleri sempozyumunun sonuna geldik. Bu süreçte Türkiye'deki bağlantı akademisyenlerinin çok kıymetli bir kısmı, birçok tanınmış irtibat bilimci bizimle birlikteydi. Hem oturumlara bildirileri ile katılan hem dinleyici olarak gelen hem de davetli konuşmacı olarak yurtiçinden ve yurtdışından gelen akademisyenler de çok heyecan duyduklarını ve burada olmaktan ötürü memnunluk duyduklarını belirttiler.” dedi.

“Üsküdar Üniversitesi İFİG ile parlıyor, İFİG Üsküdar’dan parlıyor.”

İletişim Fakültesi öğrencilerinin etkin iştirakinin akademisyenlerce heyecanla karşılandığını lisana getiren Prof. Dr. Nazife Güngör, “Bu yıl öteki üniversitelerden gelen öğrenciler de sempozyumun servis kısmında yer almak için bize katıldılar. Önümüzdeki yıllarda farklı üniversitelerden öğrenci iştiraklerinin artacağını düşünüyorum. İrtibat akademisyenleri bu sempozyumu çok benimsediler. Sürdürülebilir olması, her yıl hem niceliğin hem niteliğin artarak devam etmesi bizim ve bütün Türkiye'deki irtibat topluluğunun gururu. Önümüzdeki yıllarda bu sempozyumu yurt dışındaki üniversitelere taşıyarak daha milletlerarası bir hale getirmek istiyoruz. Üsküdar Üniversitesi İFİG ile parlıyor, İFİG Üsküdar’dan parlıyor.” dedi.

Dijital eşitsizlik ve data sömürgeciliğinin çeşitli taraflarıyla ele alındığı aktiflikte, sunulacak tüm bildirilerin özet metinleri ve akabinde da tam metinler kitap olarak yayımlanarak kamuoyuyla paylaşılacak. Ayrıyeten sempozyumun tüm oturumları görüntü kayıt olarak sempozyum web sitesinde arşivlenecek. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı